به گزارش گروه اجتماعی مشرق، گرمازدگی عبارت است از بیماری ناشی از قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض حرارت زیاد، نخوردن مایعات به حد کافی، یا خوب کار نکردن مکانیسم‌های تنظیم حرارت در مغز.
این حالت می‌تواند در هر سنی رخ دهد، اما در سالمندان شایع‌تر است.
علایم شایع
گرمازدگی علامی دارد که با توجه به آنها می‌توان متوجه شد که یک فرد دچار گرمازدگی شده است. منگی، خستگی، غش، سردرد، رنگ پریدگی و مرطوب بودن پوست، تند و ضعیف بودن نبض، تند و سطحی بودن تنفس، گرفتگی عضلانی، داغ، خشک و بر افروخته بودن پوست بدون تعریق، بالا بودن درجه حرارت بدن، تند بودن ضربان قلب، گیجی و از دست دادن هوشیاری از علائم شایع گرمازدگی به شمار می‌روند.
علل بروز گرمازدگی چیست؟
خستگی گرمایی به علت نوشیدن آب به مقدار ناکافی، نخوردن نمک به مقدار ناکافی، و کمبود تولید عرق به وجود می‌آید چرا که بدن به کمک عرق و بخار شدن عرق خود را خنک نگه می‌دارد.
گرمازدگی بر اثر قرار گرفتن بیش از اندازه در حرارت شدید و کار نکردن مکانیسم‌های تنظیم حرارت بدن ایجاد می‌شود. در این حالت دمای بدن تا حد خطرناکی بالا می‌رود؛ حتی تا حدود۴۱.۵ درجه سانتیگراد.
عوامل افزایش دهنده خطر گرمازدگی چیست؟
برخی از اقدامات می‌تواند خطرات ناشی از گرمازدگی را افزایش دهد و فرد گرمازده را دچار مشکلات بسیاری کند. اثرات عمومی بالا رفتن سن و مصرف مواد مخدر و الکل از این عوامل به شمار می‌روند.
همچنین بیماری‌‌های مزمن دیابت یا انسداد عروق نیز خطر گرمازدگی را تشدید می‌کنند.
گرمازدگی برای افرادی که به تازگی دچار بیماری شده‌اند که سبب از دست رفتن مایعات بدن بر اثر استفراغ یا اسهال شده باشد نیز خطرات گرمازدگی را افزایش می‌دهد.
ضمن اینکه هوای داغ و پر رطوبت (شرجی)، کارکردن در محیط بسیار گرم، از دست‌دادن مایعات بدن در اثر تعریق و ننوشیدن مایعات کافی برای جایگزینی آب از دست رفته، پوشیدن لباس زیاد خصوصاً لباس تنگ، تب بالا و فعالیت بدنی یا ورزش شدید در هوای داغ و پر رطوبت در زمان گرمازده بودن از دیگر عوامل افزایش خطر گرمازدگی به شمار می‌روند.
اختلالات و روش‌های درمان گرمازدگی
اختلالات ناشی از گرمازدگی به ۳ دسته تقسیم می‌شوند که کرامپ‌های عضلانی ناشی از گرما، خستگی مفرط، هیپوترمی از جمله اختلالاتی است که بدن را دچار مشکل می‌کنند.
کرامپ‌های عضلانی ناشی از گرما شامل اسپاسم عضلات ارادی به دلیل تخلیه الکترولیت‌هاست و معمولاً زمانی رخ می‌دهد که فرد بر اثر قرارگرفتن در معرض گرما، دچار تعریق شدید شده، مقداری زیادی آب و نمک از دست بدهد و سپس توسط نوشیدن آب، کمبود مایعات خود را بدون در نظر گرفتن کمبود نمک جبران نماید.
در این حالات مداخلات اورژانس شامل خنک نگهداشتن بیمار و خوراندن نمک یا تزریق نرمال سالین به فرد دچار کرامپ‌های عضلانی است.
خستگی مفرط ناشی از گرما نیز معمولاً زمانی رخ می‌دهد که فرد بر اثر قرار گرفتن در معرض گرما، مقادیر زیادی آب و نمک را از طریق تعریق شدید از دست بدهد. شکایات بیمار در این حالت معمولاً شامل سردرد، تهوع، سرگیجه و اختلال در بینایی است.
در این حالت نیز مداخلات اورژانس شامل قرار دادن بیمار در جای خنک و خوراندن آب و نمک به او می‌شود. در صورت وجود حالت تهوع و استفراغ یا بیهوش بودن بیمار تزریق وریدی نرمال سالین ضروری است.
اما هیپوترمی در گرمازدگی در موقعیتهای بسیار گرم، بخصوص در هوای مرطوب و بدون باد ( شرجی)، ممکن است ظاهر شود. در چنین وضعیتی درجه حرارت بدن به بالای 40 درجه سانتیگراد رسیده و تنظیم حرارت مختل می‌شود.
علائم این اختلال شامل کانفیوژن، اغما و تشنج است و هیپوتالاموس دچار بدکاری می‌شود و چون بیمار عرق نمی‌کند پوست وی گرم و خشک است.
در این حالت اقدام به خنک کردن بیمار باید هر چه سریعتر صورت گیرد. مهمترین مسئله، کاهش سریع درجه حرارت بدن تا 35 درجه سانتیگراد است. شستشوی بدن توسط الکل، خواباندن بیمار در یخ، استفاده از پنکه یا کولر، غوطه ور کردن بیمار در آب سرد و استفاده از پتوهای خنک کننده می‌تواند کمک کننده باشد.
به یاد داشته باشید که در این حالت مطلقاً نباید آسپرین جهت کاهش تب استفاده کرد زیرا نه تنها نمی‌تواند درجه حرارت را کاهش دهد، بلکه دارای یک اثر منفی روی هموستاز بدن است که فرد گرمازده را در شرایط بسیار خطرناکی قرار می‌دهد.
کنترل حرارت بدن باید از طریق رکتال صورت گیرد. زمانی که درجه حرارت به 39 درجه سانتیگراد رسید، عملیات خنک کننده باید متوقف گردد تا از عوارض احتمالی هیپوترمی جلوگیری شود. مانیتورینگ دقیق بیمار از نظر افزایش مجدد درجه حرارت لازم در این حالت ضروری است.
همچنین باید از بروز لرز در بیمار ممانعت کرد زیرا لرزیدن موجب افزایش درجه حرارت بدن می‌شود. در صورت بروز لرز حین خنک کردن بیمار، بلافاصله عامل خنک کننده را حذف کنید.
این حالت می‌تواند در هر سنی رخ دهد، اما در سالمندان شایع‌تر است.
علایم شایع
گرمازدگی علامی دارد که با توجه به آنها می‌توان متوجه شد که یک فرد دچار گرمازدگی شده است. منگی، خستگی، غش، سردرد، رنگ پریدگی و مرطوب بودن پوست، تند و ضعیف بودن نبض، تند و سطحی بودن تنفس، گرفتگی عضلانی، داغ، خشک و بر افروخته بودن پوست بدون تعریق، بالا بودن درجه حرارت بدن، تند بودن ضربان قلب، گیجی و از دست دادن هوشیاری از علائم شایع گرمازدگی به شمار می‌روند.
علل بروز گرمازدگی چیست؟
خستگی گرمایی به علت نوشیدن آب به مقدار ناکافی، نخوردن نمک به مقدار ناکافی، و کمبود تولید عرق به وجود می‌آید چرا که بدن به کمک عرق و بخار شدن عرق خود را خنک نگه می‌دارد.
گرمازدگی بر اثر قرار گرفتن بیش از اندازه در حرارت شدید و کار نکردن مکانیسم‌های تنظیم حرارت بدن ایجاد می‌شود. در این حالت دمای بدن تا حد خطرناکی بالا می‌رود؛ حتی تا حدود۴۱.۵ درجه سانتیگراد.
عوامل افزایش دهنده خطر گرمازدگی چیست؟
برخی از اقدامات می‌تواند خطرات ناشی از گرمازدگی را افزایش دهد و فرد گرمازده را دچار مشکلات بسیاری کند. اثرات عمومی بالا رفتن سن و مصرف مواد مخدر و الکل از این عوامل به شمار می‌روند.
همچنین بیماری‌‌های مزمن دیابت یا انسداد عروق نیز خطر گرمازدگی را تشدید می‌کنند.
گرمازدگی برای افرادی که به تازگی دچار بیماری شده‌اند که سبب از دست رفتن مایعات بدن بر اثر استفراغ یا اسهال شده باشد نیز خطرات گرمازدگی را افزایش می‌دهد.
ضمن اینکه هوای داغ و پر رطوبت (شرجی)، کارکردن در محیط بسیار گرم، از دست‌دادن مایعات بدن در اثر تعریق و ننوشیدن مایعات کافی برای جایگزینی آب از دست رفته، پوشیدن لباس زیاد خصوصاً لباس تنگ، تب بالا و فعالیت بدنی یا ورزش شدید در هوای داغ و پر رطوبت در زمان گرمازده بودن از دیگر عوامل افزایش خطر گرمازدگی به شمار می‌روند.
اختلالات و روش‌های درمان گرمازدگی
اختلالات ناشی از گرمازدگی به ۳ دسته تقسیم می‌شوند که کرامپ‌های عضلانی ناشی از گرما، خستگی مفرط، هیپوترمی از جمله اختلالاتی است که بدن را دچار مشکل می‌کنند.
کرامپ‌های عضلانی ناشی از گرما شامل اسپاسم عضلات ارادی به دلیل تخلیه الکترولیت‌هاست و معمولاً زمانی رخ می‌دهد که فرد بر اثر قرارگرفتن در معرض گرما، دچار تعریق شدید شده، مقداری زیادی آب و نمک از دست بدهد و سپس توسط نوشیدن آب، کمبود مایعات خود را بدون در نظر گرفتن کمبود نمک جبران نماید.
در این حالات مداخلات اورژانس شامل خنک نگهداشتن بیمار و خوراندن نمک یا تزریق نرمال سالین به فرد دچار کرامپ‌های عضلانی است.
خستگی مفرط ناشی از گرما نیز معمولاً زمانی رخ می‌دهد که فرد بر اثر قرار گرفتن در معرض گرما، مقادیر زیادی آب و نمک را از طریق تعریق شدید از دست بدهد. شکایات بیمار در این حالت معمولاً شامل سردرد، تهوع، سرگیجه و اختلال در بینایی است.
در این حالت نیز مداخلات اورژانس شامل قرار دادن بیمار در جای خنک و خوراندن آب و نمک به او می‌شود. در صورت وجود حالت تهوع و استفراغ یا بیهوش بودن بیمار تزریق وریدی نرمال سالین ضروری است.
اما هیپوترمی در گرمازدگی در موقعیتهای بسیار گرم، بخصوص در هوای مرطوب و بدون باد ( شرجی)، ممکن است ظاهر شود. در چنین وضعیتی درجه حرارت بدن به بالای 40 درجه سانتیگراد رسیده و تنظیم حرارت مختل می‌شود.
علائم این اختلال شامل کانفیوژن، اغما و تشنج است و هیپوتالاموس دچار بدکاری می‌شود و چون بیمار عرق نمی‌کند پوست وی گرم و خشک است.
در این حالت اقدام به خنک کردن بیمار باید هر چه سریعتر صورت گیرد. مهمترین مسئله، کاهش سریع درجه حرارت بدن تا 35 درجه سانتیگراد است. شستشوی بدن توسط الکل، خواباندن بیمار در یخ، استفاده از پنکه یا کولر، غوطه ور کردن بیمار در آب سرد و استفاده از پتوهای خنک کننده می‌تواند کمک کننده باشد.
به یاد داشته باشید که در این حالت مطلقاً نباید آسپرین جهت کاهش تب استفاده کرد زیرا نه تنها نمی‌تواند درجه حرارت را کاهش دهد، بلکه دارای یک اثر منفی روی هموستاز بدن است که فرد گرمازده را در شرایط بسیار خطرناکی قرار می‌دهد.
کنترل حرارت بدن باید از طریق رکتال صورت گیرد. زمانی که درجه حرارت به 39 درجه سانتیگراد رسید، عملیات خنک کننده باید متوقف گردد تا از عوارض احتمالی هیپوترمی جلوگیری شود. مانیتورینگ دقیق بیمار از نظر افزایش مجدد درجه حرارت لازم در این حالت ضروری است.
همچنین باید از بروز لرز در بیمار ممانعت کرد زیرا لرزیدن موجب افزایش درجه حرارت بدن می‌شود. در صورت بروز لرز حین خنک کردن بیمار، بلافاصله عامل خنک کننده را حذف کنید.
